Klasyfikacja zawodów i specjalności. http://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/wyszukiwarka-opisow-zawodow jest to oficjalny katalog wszystkich zawodów uznawanych w Polsce. Materiał ten zawiera charakterystyki zawodów, uszeregowanych w porządku alfabetycznym.
Ta sama klasyfikacja tym razem uporządkowana według grup znajduje się pod poniższym adresem http://www.klasyfikacje.gofin.pl/kzis/6,0.html - klasyfikacja według grup.
Natomiast poniższy adres poprowadzi nas do informacji o zawodach zawartych w określonych grupach http://www.klasyfikacje.gofin.pl/kzis/7,2,3,przedstawiciele-wladz-publicznych-wyzsi-urzednicy-i.html#D11
OBJAŚNIENIA DO STRUKTURY KLASYFIKACJI ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI NA POTRZEBY RYNKU PRACY
Klasyfikacja zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy, zwana dalej "klasyfikacją", jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Zawód stanowi źródło dochodów i oznacza zestaw zadań (czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wymagających kompetencji nabytych w toku uczenia się lub praktyki; specjalność obejmuje część zawodu, wymagającą dodatkowych kompetencji. Klasyfikacja została opracowana na podstawie Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów ISCO-08.
Struktura klasyfikacji jest wynikiem grupowania poszczególnych zawodów i specjalności w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej zagregowane grupy średnie, duże i wielkie, na podstawie podobieństwa kompetencji wymaganych do realizacji zadań zawodowych. W klasyfikacji uwzględniono cztery szerokie poziomy kompetencji określone w ISCO-08 oraz poziomy kształcenia określone w Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Edukacji (ISCED 2011).
Tabela 1. Struktura grup wielkich klasyfikacji i poziomy kompetencji
Lp. |
Nazwa grupy wielkiej |
Liczba grup w ramach grupy wielkiej |
Liczba zawodów i specjalności |
Poziom kompetencji wg ISCO-08 |
Poziom kształcenia wg ISCED 2011 |
||
dużych |
średnich |
elementarnych |
|||||
1 |
Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy |
4 |
11 |
31 |
159 |
3, 4 |
3, 4, 5, 6, 7, 8 |
2 |
Specjaliści |
6 |
31 |
99 |
712 |
4 |
5, 6, 7, 8 |
3 |
Technicy i inny średni personel |
5 |
20 |
87 |
494 |
3 |
3, 4 |
4 |
Pracownicy biurowi |
4 |
8 |
27 |
68 |
2, 3 |
3, 4 |
5 |
Pracownicy usług i sprzedawcy |
4 |
12 |
39 |
131 |
2, 3 |
3, 4 |
6 |
Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy |
3 |
9 |
17 |
54 |
2 |
3 |
7 |
Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy |
5 |
14 |
69 |
393 |
2 |
3 |
8 |
Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń |
3 |
14 |
41 |
340 |
2 |
2, 3 |
9 |
Pracownicy wykonujący prace proste |
6 |
11 |
32 |
101 |
1 |
1, 2 |
10 |
Siły zbrojne |
3 |
3 |
3 |
3 |
1, 2, 3, 4 |
2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 |
RAZEM |
43 |
133 |
445 |
2455 |
Wszystkie pozycje klasyfikacyjne opatrzone zostały symbolem cyfrowym. Analogicznie jak w standardzie ISCO-08 grupy wielkie oznaczono symbolem jednocyfrowym, grupy duże - dwucyfrowym, grupy średnie - trzycyfrowym, grupy elementarne - czterocyfrowym. Symbol sześciocyfrowy (niewystępujący w ISCO-08) przypisano do zawodu lub specjalności w grupach elementarnych.
Klasyfikowanie wymaga znajomości charakterystyki zarówno grup zawodów, jak i samych zawodów. Poszczególne grupy wielkie zawodów można scharakteryzować następująco:
- 1. Grupa 1. Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy - grupa ta obejmuje zawody, w których podstawowymi zadaniami są: planowanie, określanie i realizowanie podstawowych celów i kierunków polityki państwa, formułowanie przepisów prawnych oraz kierowanie działalnością jednostek administracji publicznej, a także sprawowanie funkcji zarządzania w przedsiębiorstwach lub ich wewnętrznych jednostkach organizacyjnych.
- 2. Grupa 2. Specjaliści - grupa ta obejmuje zawody wymagające wysokiego poziomu wiedzy zawodowej, umiejętności oraz doświadczenia w zakresie: nauk technicznych, przyrodniczych, społecznych, humanistycznych i pokrewnych. Ich główne zadania to wdrażanie do praktyki koncepcji i teorii naukowych lub artystycznych, powiększanie dotychczasowego stanu wiedzy poprzez badania i twórczość oraz systematyczne nauczanie w tym zakresie.
- 3. Grupa 3. Technicy i inny średni personel - grupa ta obejmuje zawody wymagające posiadania wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do wykonywania głównie prac technicznych i podobnych, związanych z badaniem i stosowaniem naukowych oraz artystycznych koncepcji i metod działania.
- 4. Grupa 4. Pracownicy biurowi - grupa ta obejmuje zawody wymagające posiadania wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do zapisywania, organizowania, przechowywania i wyszukiwania informacji, obliczania danych liczbowych, finansowych i statystycznych oraz spełniania obowiązków wobec klientów, szczególnie związanych z operacjami pieniężnymi, organizowaniem podróży, informacjami i spotkaniami w zakresie biznesu.
- 5. Grupa 5. Pracownicy usług i sprzedawcy - grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia, które są niezbędne do świadczenia usług ochrony, usług osobistych związanych między innymi z podróżą, prowadzeniem gospodarstwa, dostarczaniem żywności, opieką osobistą oraz do sprzedawania i demonstrowania towarów w sklepach hurtowych czy detalicznych.
- 6. Grupa 6. Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy - grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do uprawy i zbioru ziemiopłodów, zbierania owoców lub roślin dziko rosnących, uprawy i eksploatacji lasów, chowu i hodowli zwierząt, połowów lub chowu i hodowli ryb.
- 7. Grupa 7. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy - grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do uzyskiwania i obróbki surowców, wytwarzania i naprawy towarów oraz budowy, konserwacji i naprawy dróg, konstrukcji i maszyn. Główne zadania wymagają znajomości i zrozumienia charakteru pracy, stosowanych materiałów, maszyn i wytwarzanych produktów.
- 8. Grupa 8. Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń - grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do prowadzenia pojazdów i innego sprzętu ruchomego, nadzorowania, kontroli i obserwacji pracy maszyn i urządzeń przemysłowych na miejscu lub za pomocą zdalnego sterowania oraz do montowania produktów z komponentów zgodnie z normami i metodami montażu. Wykonywanie zadań wymaga odpowiedniej wiedzy i zrozumienia zasad funkcjonowania obsługiwanych urządzeń.
- 9. Grupa 9. Pracownicy wykonujący prace proste - grupa ta obejmuje zawody, które wymagają podstawowych umiejętności i wiedzy teoretycznej niezbędnych do wykonywania przeważnie prostych i rutynowych prac. Praca wykonywana jest przy zastosowaniu prostych narzędzi ręcznych i przy ograniczonej własnej inicjatywie i ocenie.
- 10. Grupa 10. Siły zbrojne - w grupie tej klasyfikowani są żołnierze zawodowi służby stałej i kontraktowej.
Prawidłowe klasyfikowanie wymaga uwzględniania niżej podanych zasad:
- 1. Jeżeli poziom wykształcenia pracownika jest niższy lub wyższy w stosunku do usytuowania zawodu w grupie wielkiej, należy brać pod uwagę umiejscowienie zawodu w klasyfikacji, a nie poziom wykształcenia osoby klasyfikowanej. Na przykład, zgodnie z wymaganiami kwalifikacyjnymi, pielęgniarki i położne zostały sklasyfikowane w grupie wielkiej 2. Jeżeli pielęgniarka lub położna nie posiada wyższego wykształcenia, także powinna być sklasyfikowana w grupie wielkiej 2.
- 2. W przypadkach kiedy zadania pracownika wymagają wiedzy i umiejętności zdobywanych na różnych poziomach kompetencji, jego zawód powinien być klasyfikowany zgodnie z zadaniami wymagającymi najwyższego poziomu, np. jeśli pracownik projektujący systemy komputerowe wykonuje również prace operatora wprowadzania danych, to pracownik ten powinien być klasyfikowany w grupie wielkiej 2 jako projektant/architekt systemów teleinformatycznych.
- 3. W przypadkach kiedy zadania pracownika są typowe dla kilku zawodów lub specjalności na tym samym poziomie kompetencji, jak np. w przypadku pracownika określanego jako blacharz-spawacz - pracownik ten powinien być klasyfikowany w zawodzie o przeważającym zespole czynności, a więc jako blacharz lub jako spawacz.
- 4. W przypadkach kiedy zadania związane są z różnymi etapami procesu wytwarzania i dystrybucji produktów i usług, zadania związane z fazą produkcyjną powinny mieć priorytet nad zadaniami pochodnymi, związanymi ze sprzedażą i marketingiem czy transportem, np. pracownik, który piecze chleb i go sprzedaje, powinien być klasyfikowany jako piekarz, a nie jako sprzedawca.
- 5. W grupie wielkiej 1 zawody kierownicze klasyfikowane są zgodnie z pełnioną funkcją. Dyrektorzy dużych organizacji, którzy jednocześnie są członkami zarządu i podejmują decyzje o charakterze strategicznym, powinni być klasyfikowani bez względu na wielkość organizacji w grupie 1120 - Dyrektorzy generalni i zarządzający. Wszyscy pozostali dyrektorzy i kierownicy (w tym kierownicy liniowi) niebędący jednocześnie członkami zarządu powinni być klasyfikowani w grupach 12 - Kierownicy do spraw zarządzania i handlu, 13 - Kierownicy do spraw produkcji i usług oraz 14 - Kierownicy w branży hotelarskiej, handlu i innych branżach usługowych, zgodnie z ich zadaniami, niezależnie od wielkości organizacji.
- 6. Jako kierowników należy klasyfikować tylko tych pracowników, których zadania kierownicze przeważają nad zadaniami wymagającymi kwalifikacji ściśle naukowych, technicznych, medycznych czy prawniczych. Jeśli natomiast przeważają te ostatnie zadania, jak np. w przypadku głównego konstruktora, głównego technologa czy partnera w kancelarii prawniczej, pracownicy ci traktowani są jako specjaliści, którym powierzono odpowiednie stanowiska, i w związku z tym powinni być klasyfikowani w grupie wielkiej 2.
- 7. Ponieważ klasyfikacja nie uwzględnia statusu zatrudnionych, więc również "pracujący właściciele" są klasyfikowani zależnie od tego, czy ich zadania i obowiązki są zasadniczo podobne do menedżera (kierownika) czy do pracownika wykonującego prace związane z podstawową działalnością przedsiębiorstwa. Zatem osoby pracujące na własny rachunek, jako właściciele małych, często jednoosobowych zakładów usługowych, sklepów, piekarni, punktów krawieckich itp., powinni być klasyfikowani nie w grupie wielkiej 1, lecz jako sprzedawcy, piekarze czy krawcy.
- 8. Pracownicy naukowi, którzy jednocześnie są nauczycielami akademickimi, powinni być klasyfikowani jako nauczyciele szkół wyższych, a nie jako specjaliści w swojej dziedzinie.
- 9. Pracowników zatrudnionych na stanowisku mistrza (na ogół wymagane jest wykształcenie średnie) należy klasyfikować w grupie wielkiej 3 - Technicy i inny średni personel, zgodnie z profilem produkcji przedsiębiorstwa bądź wyuczonym zawodem. Osoby zatrudnione na stanowiskach brygadzistów (z reguły wykształcenie zasadnicze zawodowe) powinny być sklasyfikowane w grupie wielkiej 7 - Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, w zależności od profilu produkcji przedsiębiorstwa lub wyuczonego zawodu.
- 10. W grupie wielkiej 7 powinni być klasyfikowani ci robotnicy, których zadania wymagają znajomości i zrozumienia wszystkich faz procesów produkcji, stosowanych materiałów i narzędzi oraz właściwości i przeznaczenia produktu końcowego, niezależnie od tego czy wykorzystywane w pracy maszyny i urządzenia są mniej lub bardziej skomplikowane.
- 11. W grupie wielkiej 8 powinni być klasyfikowani ci robotnicy, których zadania wymagają głównie znajomości obsługi maszyn i urządzeń na ich stanowisku pracy, reagowania na uszkodzenia maszyn oraz rozpoznawania i sygnalizowania lub usuwania wszelkich nieprawidłowości, zanim zdążą one w istotny sposób wpłynąć na proces produkcyjny.
- 12. Zawody lub specjalności, których nie można przyporządkować do konkretnych pozycji, należy klasyfikować w pozycji "....90 ... gdzie indziej niesklasyfikowani", znajdującej się na końcu większości grup elementarnych.
- 13. W pozycji, która zawiera znak "/" ("i/lub"), należy klasyfikować osoby wykonujące jeden ze wskazanych w tej pozycji zawodów.
- 14. Dodatkowe określenie w nawiasie umieszczone przy nazwie zawodu należy traktować jako synonim lub odpowiednik często występujący na rynku pracy.
- 15. Zawód nie ma płci - użyte w klasyfikacji tradycyjne nazwy zawodów rodzaju męskiego oraz nazwy rodzaju żeńskiego tylko w zawodach wyraźnie zdominowanych przez kobiety nie powinny mieć wpływu na klasyfikowanie osób.
- 16. W zawodach szkolnictwa zawodowego nauczanych w systemie oświaty, oznaczonych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy znacznikiem „s”, zostały wyodrębnione kwalifikacje zawodowe wskazane w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego określonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania w przepisach wydanych na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156, z późn. zm.).