Wychowanie przedszkolne jest bardzo istotnym ogniwem w procesie wychowania człowieka i stanowi pierwszy etap każdego systemu edukacji. Przedszkola winny zapewnić opiekę, wychowanie i uczenie się w atmosferze akceptacji i bezpieczeństwa, tworzyć warunki umożliwiające dziecku osiągnięcie „gotowości szkolnej”.
Trzeba pamiętać, że warunkiem wstępnym i niezbędnym do tego aby dziecko mogło bez ograniczeń korzystać z oferty edukacyjnej przedszkola jest jego przystosowanie do nowego środowiska. Tylko pełna adaptacja dziecka do warunków przedszkolnych pozwoli dziecku wykorzystać w pełni jego szanse rozwojowe. Bowiem podstawą rozwoju każdego dziecka jest jego sfera emocjonalno – społeczna, a proces przystosowania jest zjawiskiem związanym z tą sferą.
W środowisku przedszkolnym nauczyciel jest pierwszą osobą, która nawiązuje kontakt z dzieckiem i zapewnia mu poczucie bezpieczeństwa. Dla trzylatka najważniejsze jest aby nauczyciel swój czas poświęcał jemu. Tymczasem nauczyciel musi zapewnić opiekę całej grupie, nie może zajmować się tylko jednym dzieckiem. Jest to dla maluchów sytuacja zupełnie nowa i niezmiernie trudna. Po rozstaniu z rodzicami dzieci tracą poczucie bezpieczeństwa, są zalęknione, odczuwają brak kontroli nad tym co będzie się działo w przedszkolu. Silne napięcie wpływa niekorzystnie na ich procesy poznawcze, ale również zaburza proces przystosowania się dziecka do nowego środowiska. Najwięcej reakcji negatywnych wywołuje tzw. potrzeby dnia codziennego, tj. odżywianie, przebieranie się, odpoczynek poobiedni, załatwianie potrzeb fizjologicznych. Wszystkie te potrzeby są realizowane zupełnie inaczej niż w domu rodzinnym. Toteż niezmiernie istotny jest zakres umiejętności samoobsługowych posiadany przez dzieci przychodzące do przedszkola. Przedszkole oczekuje, aby dziecko trzyletnie miało opanowane następujące czynności samoobsługowe:
- samodzielne jedzenie;
- mycie rąk;
- czynności higieniczne przy załatwianiu potrzeb fizjologicznych;
- rozpoznawanie swoich rzeczy wśród innych;
- wycieranie nosa;
- w miarę rytmiczne chodzenie po schodach przy poręczy;
- znajomość swojego imienia i nazwiska;
Kolejnym problemem adaptacyjnym dotykającym małe dzieci są relacje z rówieśnikami. Dzieci w tym wieku preferują kontakty z dorosłymi, bowiem są dopiero na początku drogi uspołeczniania się. Nie są w stanie dłużej współdziałać ze sobą, nawiązują krótkotrwałe kontakty werbalne i pozawerbalne. Dziecko trzyletnie jest w fazie silnego egocentryzmu, a grupowy charakter życia w przedszkolu nie zaspokaja jego potrzeb. Maluch zaczyna się buntować. Z czasem jednak pod wpływem doświadczeń rozwijają się kontakty między dziećmi, rodzi się świadomość przynależności do grupy przedszkolnej zanim to jednak nastąpi dzieci przeżywają wiele frustracji. Dziecko musi zyskać również orientację w przestrzeni i przyswoić sobie wiele informacji organizacyjnych. Znalazło się przecież w nowych pomieszczeniach, w otoczeniu innych sprzętów i melodii niż w domu. Na dodatek z tych rzeczy korzystają wszystkie dzieci. Nawet z zabawek musi korzystać w określony sposób. Przestrzeń jaką stanowi przedszkole, jest dla dziecka ogromna. Poruszanie się w nim przysparza mu wiele trudności. Pojęcie „moje przedszkole” utożsamia z salą w której przebywa. W momencie gdy nauczycielka przemieszcza się z dziećmi do szatni lub sali gimnastycznej dzieci czują utratę bezpieczeństwa i ponownie zaczynają płakać. Dziecko w przedszkolu musi nauczyć się roli przedszkolaka, musi podporządkować się nowym wymaganiom i przestrzegać reguł postępowania w grupie. Musi pogodzić się z brakiem intymności w różnych sytuacjach, musi przebywać w gwarze i hałasie przez wiele godzin. Przekroczenie progu przedszkola to bardzo istotny moment w życiu trzylatka. Jest to przeżycie nie tylko dla dziecka, ale również dla całej rodziny. Nauczycielki starają się stworzyć takie warunki, aby proces ten odbywał się w miarę możliwości rozwojowych dziecka.
Nie ma gotowej, identycznej dla wszystkich recepty na złagodzenie problemów związanych z przystosowaniem dzieci do przedszkola. Należy poszukiwać takich rozwiązań, aby dziecko nie zatraciło swojej indywidualności a jednocześnie bezproblemowo wkraczało e nowy etap życia. Każdy człowiek nawet najmłodszy ma prawo do wyrażania swoich uczuć. Nie ma nic gorszego, jak uspokajanie malucha słowami „nie płacz”, kiedy on właśnie tylko tego chce.
Dziecko samodzielne to dziecko dzielne i szczęśliwe! Zdane wyłącznie na pomoc innych, czuje się zagubione i bezradne. Pomagamy dzieciom w codziennych czynnościach, ale nie jesteśmy w stanie jednocześnie ubrać i nakarmić 25 maluchów. Dziecko w wieku 3 lat nie ma poczucia czasu. Kiedy zostawiacie je Państwo w grupie przedszkolnej, nie obiecujcie że zaraz wrócicie. Najlepiej jest nigdy nie oszukiwać dziecka, gdyż raz zawiedzione zaufanie może negatywnie rzutować na wzajemne stosunki jeszcze po wielu latach. Informacja że zabierzecie malucha zaraz po wyjściu z pracy jest prawdziwa i zupełnie wystarczająca. Protest dziecka zostawionego w obcym początkowo miejscu dobrze świadczy o jego rozwoju emocjonalnym. Pewność i spokój rodzica udzielają się dziecku, niepewność i strach o pociechę. Jeżeli zdecydowali się Państwo oddać nam pod opiekę swój największy skarb - zaufajcie nam.
Dobre rady dla rodziców:
- okazuj dziecku radość, ciesz się razem z nim, że idzie do przedszkola;
- rano budź dziecko z uśmiechem na twarzy;
- pozwól mu zabrać z domu ulubioną przytulankę lub zabawkę;
- pomóż dziecku rozebrać się po przyjściu do przedszkola, a po południu ubrać. Nie wyręczaj go nawet wtedy gdy czyni to niezdarnie;
